Szanowni Czytelnicy,
Poproszono mnie, abym zajęła się tematem alkoholu i PKU. Z jednej strony jako lekarz powinnam potraktować alkohol jako substancję psychoaktywną, której nadużywanie może powodować poważne skutki zdrowotne, z drugiej zaś badania mówią, że 80% Polaków pije alkohol. Całkowita abstynencja dotyczy niewielkiego odsetka obywateli; są to dane ze sprawozdania z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, przedstawione niedawno w środkach masowego przekazu. Doświadczenie uczy, że całkowity zakaz sprzedaży i spożycia alkoholu jest skazany na porażkę. Skoro alkoholu nie można wyeliminować z życia obywateli, to przynajmniej niech jego spożycie będzie przemyślane i rozsądne.
Pacjenci z fenyloketonurią, wkraczając w dorosłe życie, stykają się z alkoholem w sytuacjach towarzyskich i tak naprawdę nie można im tego zabronić. Jak dać sobie radę z alkoholem, by był tylko niewielkim dodatkiem w pewnych sytuacjach, a nie stał się koszmarem utrudniającym normalne życie? Dla czytelników PKUconnect przygotowałam najistotniejsze moim zdaniem informacje.
Do ustalenia tego, ile porcji 100-procentowego alkoholu wypija konsument, niezbędne jest określenie standardowej porcji alkoholu:
Jedna standardowa porcja alkoholu to 10g 100-procentowego alkoholu, która zawiera się w około:
100 ml wina,
250 ml piwa 5%,
30 ml wódki 40%.
Czyli 250 ml (5%) piwa = 100 ml wina (12%) = 30 ml wódki (40%).
Tak więc:
butelka 0,5 l piwa to 2 porcje alkoholu.
butelka 0,75 l wina to 7,5 porcji alkoholu.
butelka 0,5 l wódki to 17 porcji alkoholu.
Zalecenia zachodnie mówią o tym, że mężczyzna nie powinien przekraczać 21 jednostek alkoholu tygodniowo, a kobieta 14 jednostek alkoholu (o ile nie dotyczy to osób i sytuacji, w których w ogóle nie powinno się spożywać alkoholu, np. w okresie ciąży i karmienia piersią, w czasie kierowania pojazdami mechanicznymi, podczas przyjmowania leków itp.).
Naukowcy nie określili dotąd dawki całkowicie bezpiecznej, czyli takiej, która gwarantowałaby zupełny brak negatywnych konsekwencji spożywania napojów alkoholowych dla zdrowia.
Alkohol działa tak samo na organizm osoby chorej na fenyloketonurię, jak i zdrowej. Szlak metaboliczny alkoholu nie obejmuje hydroksylazy fenyloalaninowej. Napoje alkoholowe niezawierające fenyloalaniny nie wpłyną na poziomy tego aminokwasu w Twoim organizmie. Jednak nadmierne ilości alkoholu wpływają szkodliwie na ośrodkowy układ nerwowy, powodując zaburzenia poznawcze, m.in. zaburzenia spostrzegania, koordynacji wzrokowo-ruchowej, pamięci.
Alkohol może stymulować apetyt. Uważaj: pod wpływem alkoholu możesz stracić kontrolę nad spożyciem produktów zawierających duże ilości fenyloalaniny. Nie wolno przegryzać orzeszków (1522 mg Phe/100 g), chipsów (320 mg Phe/100 g), słonych paluszków (325 mg Phe/100 g).
Większość alkoholi nie zawiera fenyloalaniny. Bez obaw o poziomy Phe możesz spożywać rozsądne ilości wina, whisky, wódki, szampana, ginu i rumu. Fenyloalaniny nie zawiera również martini.
Unikaj alkoholi zawierających w swoim składzie mleko lub jajka. Odradzam spożywanie advocata, Bailey’sa oraz drinka pina colada.
Bez obaw o poziomy Phe możesz pić cydr. Nie zawiera on fenyloalaniny i nie jest słodzony aspartamem, który nie jest odpowiednim słodzikiem do tego napoju, co wynika z procesu produkcji.
Uwaga: piwo zawiera fenyloalaninę – 15 mg w 100 g produktu. Piwa ciemne mogą zawierać wyższe ilości fenyloalaniny. Pamiętaj, standardowa ilość podawanego piwa to 250 ml.
Unikaj tzw. diet drinks: mogą one zawierać aspartam. Informacje dotyczące obecności aspartamu powinny znaleźć się na opakowaniu.
Przygotowując cuba libre, używaj rumu i coli słodzonej cukrem.
Przy robieniu drinków na bazie soków owocowych i mocnych alkoholi wlicz ilość fenyloalaniny zawartej w soku.
Kobiety w ciąży nie powinny pić alkoholu z uwagi na jego szkodliwe działanie na płód. Płodowy zespół alkoholowy dotyczy dzieci matek nadużywających alkoholu w czasie ciąży i jest niezwykle podobny w obrazie klinicznym do zespołu fenyloketonurię matczynej.
„Chrupacze”/dodatki (w 100 g produktu):
Pestki dyni – 1061 mg Phe
Orzechy pistacjowe – 1038 mg Phe
Orzechy ziemne – 1400 mg Phe
Pestki słonecznika – 1140 mg Phe
Migdały – 955 mg Phe
Paluszki słone – 325 mg Phe
Chio chipsy paprykowe – 275 mg Phe
„Chrupacze” PKU (w 100 g produktu):
Słone pałeczki – 34,8 mg Phe
Snaki bekonowo-pomidorowe PKU – 23,7 mg Phe
Nigdy nie prowadź pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu.
Alkohol jest dozwolony od 18 roku życia.
Opracowała:
dr n. med. Agnieszka Chrobot
Poradnia Chorób Metabolicznych
Wojewódzki Szpital Dziecięcy w Bydgoszczy
